تلفظ انگلیسی چه تفاوتی با لهجه و گویش دارد؟

در بحث یادگیری و آموزش  زبان انگلیسی، تلفظ (Pronunciation )جایگاه بسیار مهمی دارد. لازم است که  زبان آموزان، تلفظ صحیح کلمات را یاد بگیرند. مبحث تلفظ در زبان انگلیسی بسیار گسترده است. کاربرد تلفظ  در بحث انتقال پیام نیز مطرح است. برای مثال کلمه “چشم” در زبان فارسی هم به صورت چِشم و هم چَشم تلفظ می شود. چَشم نه تنها یک تلفظ متفاوت است بلکه از لحاظ ارتباطی یعنی « عزیزم! باشه! حتما انجامش میدم”. در این مقاله با تفاوت سه اصطلاح زبانشناسی  تلفظ، لهجه و  گویش  آشنا خواهید شد.

تلفظ  چیست؟

تلفظ کلمات در هر زبانی  به معنای  شیوه ادای صحیح اصوات  است. تلفظ با کلمه سر و کار دارد. از آنجا که زبان از کنار هم چیدن کلمات ، ایجاد می شود، می توان گفت که تلفظ در نهایت با کلیت زبان سر و کار دارد. اما بهتر است بگوییم که دایره تلفظ با کلمه سر و کار دارد چون  هر طور که حساب کنیم در نهایت سر خانه اول برمی گردیم و می بینیم که  دایره تلفظ ، محدود به کلمه است. تلفظ شامل روش و نحوه ادای  آواها ( Articulation) در  واژه ها است. تلفظ شیوه تولید آوا در محدوده یک کلمه است. آنچه زبان آموزان باید از بحث تلفظ بدانند ، ضرورت درستی و صحت تلفظ است.

هیچ زبان آموزی نمی تواند ادعا کند که چون من در محیط زبان اصلی، نبودم، پس تلفظ آمریکایی بلد نیستم. یا تلفظ بریتیش بلد نیستم. زبان آموز باید کلمات انگلیسی را درست تلفظ کند  اما می تواند لهجه بریتیش نداشته باشد. می تواند لهجه امریکن نداشته باشد. زبان آموز می تواند تلفظ درست انگلیسی داشته باشد اما لحن کلامش فارسی باشد. تعجب نکنید اما اشکالی ندارد. به مرور زمان لهجه تقویت می شود. ما در زبان چیزی به نام لهجه غلط نداریم اما تلفظ غلط داریم. لهجه امری تدریجی است. اما تلفظ باید از همان اول درست یاد گرفته شود. زبان اموز اول باید درست تلفظ کند. یادگیری و تمرین لهجه مراحلی دارد که به موقع درباره اش توضیح می دهم اما یکی از اولین اقدامات این است که زبان اموز باید تلاش کند وقتی انگلیسی حرف می زند، لهجه فارسی نداشته باشد. در نهایت باید لهجه زبان مقصد را تقلید کند .  یکی از خنده دار ترین تلفظ ها  ، تلفظ کلمه Development(دی و ِلُپمنت) است که برخی افراد بی سواد و نااشنا به تلفظ اصیل انگلیسی ، آن را (دِوِ لاپمنت) تلفظ می کنند. تلفظ غلط، تابلوی بی سوادی است. نشانه بی سوادی است.

 تلفظ کلمات و  لهجه چه ارتباطی با هم دارند؟

تلفظ کلمات، اولین سنگ بنای  لهجه ( Accent ) در هر زبانی است. لهجه همزمان با تلفظ ایجاد می شود.تلفظ از لهجه جدا نیست.زبان انگلیسی یکی از بهترین زبان ها برای نشان دادن تفاوت ظریف بین تلفظ و لهجه است. کلمات در هنگام تلفظ به یک یا چند هجا تقسیم می شوند. هجا ،بخش یا سیلاب (Syllable) مبنای تقسیم بندی آوایی کلمات است. برای مثال در زبان فارسی کلمه گاز (تک هجایی)، پدر(دو هجایی) ، مدرسه (سه هجایی) و کلماتی مثل نمایشگاه که بیش از سه هجا دارند ، چند هجایی نامیده می شوند. نکته جالب در زبان فارسی این است که این زبان جزو زبان هایی است که تلفظ کلمات آن یکنواخت(Monotone) یعنی صرفنظر از تعداد هجاها در یک کلمه ، استرس یا تاکید یا همان Accent فقط در ابتدای هجای اول است. در کلمات *گاز، *پدر، *مدرسه ، *نمایشگاه تمام تاکید ها روی هجای اول است(به علامت ستاره توجه کنید که تاکید تلفظ روی همین بخش است). ما در زبان فارسی هرگز *نمایشگاه را نمایش*گاه تلفظ نمی کنیم. *پدر را هرگز پ*در تلفظ نمی کنیم.

اما در زبان انگلیسی این طور نیست. کلمه university به صورت /ˌjuː.nɪˈvɜː.sə.ti/ تلفظ می شود. تاکید یا استرس روی سیلاب دوم است. این کلمه از پنج سیلاب یا هجا تشکیل شده است. کلمه price به صورت  /praɪs/ تلفظ می شود و   تک هجایی یا تک سیلابی است و تاکید روی سیلاب اول است. کلمه very کلمه ای دو سیلابی است که تاکید روی سیلاب اول است. در آوانگاری  /ˈver.i’/   این تاکید دیده می شود.

با این مثال ها قصد داشتم به شما زبان آموز عزیز نشان دهم که وقتی صحبت از تلفظ انگلیسی می شود ، به علت وجود استرس یا تاکید روی سیلاب های زبان، همانجا لهجه خود را نشان می دهد. لهجه هویت شفاهی یک زبان است. تصور کنید یک فرد  انگلیسی که عادت کرده است روی سیلاب های مختلف تاکید کند، بخواهد به زبان فارسی حرف بزند که تمام تاکیدات تلفظی روی سیلاب اول است. یا یک ایرانی فارس زبان که عادت کرده است روی سیلاب یا هجای اول تاکید کند ، بخواهد انگلیسی حرف بزند که مدام تاکیدات آن روی هجاهای مختلف جابجا می شود.

برای مثال کلمه انگلیسی either دو تلفظ صحیح امریکن و بریتیش دارد. چرا؟ چون دو لهجه متفاوت بریتیش و امریکن داریم. تفاوت تلفظ بین کلمات وقتی در کنار هم قرار می گیرد تفاوت لهجه ایجاد می کند. توجه داشته باشید که ما از لهجه بریتیش و لهجه امریکن صحبت کردیم و بحث ما تلفظ و لهجه است. اما بدانید که گویش امریکن  و گویش بریتیش هم وجود دارد. بین گویش بریتیش و لهجه بریتیش تفاوت وجود دارد.

منظور از تلفظ صحیح ، تلفظ استاندارد و رایج کلمات است. قطعا در مناطق مختلف انگلیس تلفظ های متفاوت و  لهجه های محلی متفاوت وجود دارد. در مناطق مختلف آمریکا نیز لهجه های محلی وجود دارد. تلفظ کلمات انگلیسی در سطح بین المللی متفاوت است. تلفظ کلمات انگلیسی در انگلیس، اسکاتلند، ایرلند ، ولز، آمریکا استرالیا، نیوزیلند، جامائیکا و هند  هم  متفاوت است. در  لهجه های امریکن و بریتیش، کلمه either دو تلفظ متفاوت دارد اما هر دو تلفظ صحیح است. تلفظ  اصلی این کلمه در بریتیش (UK)  /  aɪ.ðər /  است . در  امریکن (US ) تلفظ اصلی این کلمه /  iː.ðɚ / است. 

تلفظ روح یک زبان است. تلفظ به زبان جان می دهد. تلفظ به زبان هویت می بخشد. تلفظ شناسنامه یک فرهنگ است.برای مثال در زبان فارسی تلفظ ایرانی ، افغان و تاجیک شناسنامه سه هویت مختلف فرهنگی از یک مادر به نام زبان فارسی هستند. این جمله را هم به ذهن بسپارید که فارسی ایران، فارسی افغان(دری) و فارسی تاجیک ، هر سه جزو گویش های منطقه ای هستند که هر کدام لهجه خودشان را هم دارند. در ادامه مقاله درباره ارتباط لهجه و گویش یا تفاوت لهجه و گویش هم صحبت خواهیم کرد.

ارتباط لهجه و گویش

تلفظ انگلیسی و تلفظ کلمات در هر زبان بسیار مهم است. جا برای اشتباه وجود ندارد. اما بحث لهجه و گویش نکاتی دارد که یک زبان آموز می تواند آنها را نادیده بگیرد.لهجه   زیر مجموعه گویش است. لهجه فراتر از تلفظ کلمات است. لهجه علاوه بر بیان اصوات و مخرج حروف (تلفظ)   لحن کلام و فراز و فرود جملات را شامل می شود. هر گویشی یک لهجه دارد. هر زبانی هم یک لهجه دارد. لهجه امری ماندگار است. ممکن است کسی فارسی صحبت کند اما لهجه لری داشته باشد. ممکن است کسی فارسی صحبت کند اما لهجه عربی ، کردی یا آذری داشته باشد.
مثال: لهجه اصفهانی بخشی از گویش اصفهانی است. اگر یک اصفهانی به زبان فارسیِ رایج در ایران صحبت کند می گوئیم فارسی را با لهجه اصفهانی صحبت می کند اما اگر دو اصفهانی با گویش اصفهانی و با لهجه اصفهانی صحبت کنند از واژگان, لهجه و ساختارهای زبانی مخصوص گویش اصفهانی استفاده خواهند کرد که به احتمال زیاد غیر از اصفهانی ها سایر فارسی زبانان بخش هایی از آن را متوجه نخواهند شد.
گویش گونه ای از یک زبان است که از جنبه دستور زبان (گرامر یا قواعد زبان), واژگان , ساختار جمله بندی و تلفظ با سایر گونه های همان زبان تفاوت دارد. گویش در واقع زایش و زیر مجموعه ای از یک زبان اصلی محسوب می شود.

مثال: گویش اصفهانی گونه ای از زبان فارسی است یا گویش یزدی گونه ای از زبان فارسی (به عنوان زبان معیار) در ایران است. وقتی دو نفر با گویش مشهدی صحبت می کنند واژگان و ساختار زبانی مخصوص خود را بکار می برند  که با زبان فارسی رایج در ایران تفاوت هایی دارد.

گویش و  زبان

حال که با مفاهیم تلفظ کلمات ، لهجه و گویش آشنا شدید ، بدانید که درک مفهوم لهجه و گویش ,بدون شناختن مفهومِ« زبان معیار» (standard language) امکان ندارد.زبان معیار, زبانی است که در موقعیت های رسمی در یک کشور مثلا در روزنامه ها , سخنرانی های عمومی , مدارس, دانشگاهها و رسانه های عمومی شامل رادیو و تلویزیون, مورد استفاده قرار می گیرد.

مثال: در  فارسی زبانی که در مدارس , دانشگاهها, روزنامه ها ورادیو و تلویزیون استفاده می شود زبان معیار است اما این زبانِ معیار , گویش های مختلفی دارد, مثل گویش اصفهانی , یزدی , مشهدی , گویش های مختلف جنوب ایران , گویش های مختلف شمال ایران و …

در تعریف فوق , گویش و لهجه در سطح یک کشور – ایران – مورد استفاده قرار گرفت. این تعریف و تمایز برای کلیه زبان هایی که در کشورهای مختلف جهان مورد استفاده قرار می گیرند, کاربرد دارد. لهجه و گویش صرفا  به یک زبان در داخل یک کشور محدود نمی شود. لهجه و گویش می تواند در سطح بین المللی هم  مطرح باشد.

تعیین مرز مشخص بین« زبان و گویش» کار ساده ای نیست. یکی از دانشجویان زبان در یکی از کنفرانس های علمی در اروپا درباره موضوع تفاوت  بین زبان و گویش مثال بسیار زیبایی زد و گفت:

« زبان گویشی است که نیروی دریایی و زمینی دارد»

این جمله هرچند در ظاهر  خنده دار و شوخی به نظر می رسد اما جانِ کلام را درباره تفاوت بین زبان و گویش بیان کرده است چون تصمیم درباره اینکه  چه چیزی به عنوان زبان رسمی یک کشور معرفی شود ,به مرزهای  جغرافیایی کشورها و تعداد  افرادی بستگی دارد که به آن « زبان » صحبت می کنند, ضمن آنکه ملاحظات  سیاسی دیگری هم وجود دارد که باعث می شود از میان گویش ها یک گویش به عنوان زبان رسمی یک کشور انتخاب شود!

نویسنده بر این باور است که به بیانی ساده تر می توان گفت «زبان گویشی است که به علت برخورداری از قدرت سیاسی به استقلال رسیده و به زبان رسمی کشور تبدیل شده است».

در واقع هیچ روش علمی برای تفکیک زبان ها از یکدیگر وجود ندارد. شاید  بگوئید  زبان ژاپنی و زبان عربی دو زبان کاملا متفاوت  از یکدیگر هستند , پس می توان به راحتی زبان ها را از یکدیگر تفکیک کرد! اما برخی زبان ها مثل زبان های سوئدی, نروژی و دانمارکی  آنقدر شباهت دارند که  برای مردم  این سه کشور به صورت متقابل فهمیده می شوند اما از سویی دیگر در زبان ماندارین (چینی) گویش های مختلفی وجود دارد طوری که گویش رایج در یک منطقه از چین برای مردمانی که در منطقه دیگر از چین سکونت دارند قابل درک نیست! اما با این  وجود همچنان یک گویش تلقی می شوند و هرگز به عنوان یک زبان به رسمیت شناخته نشدند. پس در واقع هیچ تفاوت دقیق و نقطه تمایز مشخصی بین زبان ها و گویش ها وجود ندارد که بخواهیم براساس آنها تکفیک قائل شویم.

شاید در برخی مقالات علمی قید شده باشد که گویش فقط به صورت کلامی و شفاهی است و هیچ متن و نوشته ای برای آن وجود ندارد درحالیکه زبان , علاوه بر جنبه شفاهی و گفتاری جنبه نوشتاری هم دارد. باید بگوئیم چنین  تعریفی مورد قبول زبانشناسان نیست . آنها می گویند زبان ها در واقع گویش هایی هستند که خودشان به خودشان اهمیت بخشیدند.

البته ناگفته نماند که تعاریف انحرافی از زبان و گویش هم در برخی محافل مشاهده می شود. در این تعریفِ انحرافی گفته می شود « زبان شکل ایده ال از صبحت کردن است» مثل انگلیسی استاندارد(Standard English) و «گویش انحراف از این زبان استاندارد است »مثل گویش انگلیسی برای  سیاه پوستان یا گویش انگلیسی جنوب! باید گفت که در نظر گرفتن این رتبه بندی چیزی جز غرور و  برتر پنداشتن طبقه خاصی از یک جامعه نیست. هیچ گویشی از لحاظ ارزش نسبت به گویش دیگر برتری ندارد.

تکنیک های یادگیری تلفظ صحیح انگلیسی از زبان استاد اصیل انگلیسی زبان