تعریف زبان تخصصی از دیدگاه هاچینسون

✍️حامد جلالی فر، مترجم،مدرس،پژوهشگر زبان و ترجمه

  کتاب «انگلیسی برای اهداف خاص – رویکرد یادگیرنده محور»، اثر هاچینسون/ واترز است.

کتاب تخصصی (English for Specific Purposes/A Learning-Centered Approach)  که در سال ۱۹۹۲ منتشر شد، یکی از منابع کلاسیک و معتبر در حوزه  آموزش زبان تخصصی (ESP) است و به طور ویژه رویکرد یادگیرنده‌محور در آموزش زبان را معرفی می‌کند.

در ادامه خلاصه محوری از این کتاب را در اختیار شما قرار می دهیم تا به عنوان یک دانشجو که دنبال یادگیری زبان تخصصی در رشته خود هستید بدانید که گروه زبان و ترجمه جلالی فر با چه نگاه علمی دارد دوره های زبان تخصصی را به صورت آنلاین اموزش می دهد.

تعریف ESP (انگلیسی برای اهداف خاص)

زبان تخصصی یا انگلیسی برای اهداف خاص (ESP)، یک زبان جداگانه نیست، بلکه یک رویکرد آموزشی است که تصمیم‌گیری دربارهٔ محتوای درسی، روش تدریس و مواد آموزشی را بر اساس نیازها و اهداف واقعی فراگیران شکل می‌دهد.

📌 نکته کلیدی: همهٔ فعالیت‌ ها و تصمیمات در زبان تخصصی ESP باید حول محور هدف و نیاز یادگیرنده باشد، نه صرفاً یک برنامهٔ کلی یا پیش‌ فرض.

توسعهٔ تاریخی زبان تخصصی

کتاب Hutchinson و Waters مراحل اصلی تحول زبان تخصصی را به ترتیب زیر تشریح می‌ کند:

  1. تحلیل سبک گفتاری (Register Analysis): بررسی نحوهٔ استفاده از زبان در موقعیت‌ های تخصصی و حرفه‌ ای.

  2. تحلیل گفتمانی (Discourse Analysis): درک ساختار و سازمان متون تخصصی و شیوهٔ ارتباط آنها.

  3. توسعه مهارت‌ها و راهبردها (Skills and Strategies): تمرین مهارت‌ های مرتبط با خواندن، نوشتن، شنیداری و گفتاری در زمینه‌ های تخصصی.

  4. رویکرد یادگیرنده‌محور (Learning-Centered Approach): انتقال تمرکز از تدریس محض به فرایند یادگیری واقعی فراگیر.

نیازسنجی (Needs Analysis)

یکی از نقاط قوت کتاب، توجه ویژه به تحلیل نظام‌مند نیازهای یادگیرنده است:

  • نیازهای هدف (Target Needs): مهارت‌ها و دانشِ مورد نیاز در محیط حرفه‌ ای یا دانشگاهی.

  • نیازهای یادگیری (Learning Needs): توانایی‌ ها و دانش‌ هایی که فراگیر برای رسیدن به اهداف خود باید کسب کند.

  • سه مفهوم کلیدی:

    • ضرورت‌ها (Necessities)

    • کمبودها (Lacks)

    • خواسته‌ها (Wants)

📌 کاربرد عملی: انجام نیازسنجی دقیق، پایه و اساس طراحی  زبان تخصصی مترجمی و مواد آموزشی است.

رویکرد یادگیرنده‌محور (Learner-Centered Approach)

کتاب بر این اصل تأکید دارد که آموزش مؤثر در زبان تخصصی باید:

  • اهداف و ترجیحات واقعی یادگیرنده را در نظر بگیرد.

  • محتوا، روش تدریس و منابع درسی را بر اساس نیازهای خاص فراگیر تنظیم کند، نه طبق یک الگوی کلی یا استاندارد.

📌 در  آموزش مترجمی زبان انگلیسی، این رویکرد باعث می‌شود یادگیری طبیعی‌ تر، هدفمندتر و جذاب‌تر باشد.

طراحی دوره و مواد آموزشی (Course and Materials Design)

مواد آموزشی در زبان تخصصی باید:

  • مبتنی بر متون واقعی و تخصصی باشند.

  • نیازهای حرفه‌ ای و دانشگاهی فراگیران را پوشش دهند.

  • در یک فرایند چرخشی و واکنش محور طراحی و ارزیابی شوند،  طوری که با تغییر نیازهای یادگیرنده سازگار باشند.

📌 این اصل در طراحی دوره‌ های مترجمی و آموزش ترجمه تخصصی اهمیت بالایی دارد.

تفاوت زبان تخصصی(ESP) با زبان عمومی (General English)

  • زبان تخصصی (ESP) با انگلیسی عمومی (General English) تفاوت دارد، چون محتوا و اهداف آموزشی کاملاً بر اساس نیازها و موقعیت حرفه‌ای یا تخصصی تعیین می‌شوند.

  • زبان تخصصی(ESP)انعطاف‌پذیرتر و هدفمندتر است و تمرکز آن روی کاربرد عملی زبان در حرفه یا رشته تحصیلی است.

تأثیر روانشناسی و زبان‌شناسی

کتاب به نقش پیشرفت‌ های زبانشناسی و روانشناسی آموزشی اشاره دارد:

  • زبانشناسی: تمرکز بر ارتباط واقعی و استفاده عملی از زبان.

  • روانشناسی: توجه به فرایند یادگیری، انگیزه و ویژگی‌ های فردی فراگیران.

📌 این دو جنبه علمی باعث می‌شوند زبان تخصصی به جای روش‌ های سنتی، پرهیز از کلیشه و تمرکز بر یادگیری واقعی را در اولویت قرار دهد.

خلاصهٔ کلی

کتاب Hutchinson و Waters نشان می‌ دهد که:

  • انگلیسی برای اهداف خاص یا زبان تخصصی یک رویکرد مبتنی بر نیازهای یادگیرنده است.

  • آموزش مؤثر نیازمند تحلیل دقیق هدف‌ ها و خواسته‌ های فراگیر، طراحی مواد تخصصی و تنظیم روش تدریس بر اساس انگیزه و زمینه واقعی یادگیرنده است.

  • این رویکرد باعث می‌ شود یادگیری هدفمند، جذاب و کارآمد باشد و زمینه‌ ساز موفقیت در محیط‌ های حرفه‌ ای و آموزشی شود.

📚 منبع:
Hutchinson, T., & Waters, A. (1992). English for Specific Purposes: A Learning-Centered Approach. Cambridge: Cambridge University Press
📎 منبع کلاسیک و معتبر برای آموزش زبان تخصصی و معرفی رویکرد یادگیرنده‌محور.

درباره حامد جلالی فر

✍️مترجم حرفه‌ای هستم، اما همیشه خود را یک زبان‌آموز می‌دانم؛ چرا که یادگیری هیچ‌گاه پایان ندارد. 🚫هر کسی که بگوید در فلان زبان «فول» است، باید بدانید هنوز درک درستی از زبان ندارد. 🙏بیش از ۲۴ سال است که روزانه ۸ تا ۱۲ ساعت با زبان‌های گفتاری و نوشتاری سروکار دارم، اما هنوز به «کامل بودن» نرسیده‌ام و هرگز هم نخواهم رسید. 💖 در مسیر یادگیری زبان، نقش یک «راه‌بلد» را برای علاقه‌مندان ایفا می‌کنم و کسانی که می‌خواهند مترجم حرفه‌ای شوند، پس از درک این موضوع که زبان‌آموزی «دویدن سرعتی» نیست بلکه «دویدن ماراتن» است، می‌توانند همراه من مسیر حرفه‌ای شدن در ترجمه را طی کنند.

دیدگاهتان را بنویسید