ترجمه دیداری-شنیداری چیست؟

ترجمه دیداری-شنیداری در زبان انگلیسی با علامت اختصاری AVT شناخته می شود. عنوان انگلیسی ترجمه دیداری-شنیداری ، اصطلاح  Audio-Visual Translation  است .تقاضای ترجمه دیداری-شنیداری در سراسر جهان به شدت رو به افزایش است. اما متاسفانه تعداد مترجمان متبحر و مسلط به  ترجمه دیداری-شنیداری  ، خصوصا در ایران ، بسیار اندک است. این نوع از ترجمه ها عرصه ای نوپا محسوب می شود.تمرکز اصطلاح انگلیسی (AVT) روی فرایند ترجمه نیست. تمرکز این اصطلاح روی ارتباط ترجمه با رسانه هایی است که به صورت سعمی – شنیداری (Audio) و بصری- تصویری( Visual) هستند. در این مقاله برای اولین بار در ایران بحث ترجمه دیداری-شنیداری به صورت مفصل و مبسوط مورد بررسی قرار می گیرد.

ترجمه دیداری- شنیداری بهترین معادل فارسی برای AVT

« ترجمه دیداری – شنیداری»، « ترجمه سمعی – بصری» و « ترجمه صوتی – تصویری» سه  معادل  فارسی هستند که برای AVT بکار برده شدند. می خواهیم ببینیم که کدام معادل درست است؟

ترجمه دیداری- شنیداری، با بخش دریافت زبان اصلی یا خارجی (از طریق مهارت شنیداری) سر و کار دارد. این نوع ترجمه ها  با بخش تولید محصول  نهایی به زبان فارسی هم سر و کار دارد.تبدیل ترجمه ای که از طریق مهارت شنیداری انجام شده است، به محصول صوتی یا تصویری به زبان فارسی) ، بخشی از روند کار این نوع ترجمه ها است.

ترجمه دیداری – شنیداری به ترجمه ای گفته می شود که  در آن زبان اصلی از طریق مهارت شنیداری ( فایل صوتی یا فایل تصویری) دریافت می شود. زبان دریافتی از طریق شنیدار ، پس از  آنکه به زبان فارسی  ترجمه شد ، به محصولی دیداری- شنیداری مثل فیلم، سریال و مستند تبدیل می شود.

کاربرد اصطلاح ترجمه دیداری- شنیداری ،تمرکز  محض بر روی  مهارت شنیداری برای دریافت زبان اصلی و ترجمه آن به زبان مقصد یعنی زبان فارسی نیست. در این اصطلاح برای  مترجم مهم است که سرنوشت ترجمه اش چه می شود؟ برای مترجم مهم است که محصول ترجمه اش به چه صورت تولید می شود؟

آیا محصول ترجمه او  که برای مثال یک فیلم سینمایی است، زیرنویس می شود؟ ترجمه او در فیلم سینمایی یا مجموعه تلویزیونی دوبله می شود؟ آیا  محصول ترجمه اش مستندی است که راوی (نریتور) دارد؟

AVT شامل ترجمه چند رسانه ای هم می شود

اصطلاح ترجمه دیداری – شنیداری ، معادلی کامل در زبان فارسی برای اصطلاح (  Audio-Visual Translation ) است. این اصطلاح در برگیرنده بخش اول یعنی ترجمه شنیداری است. ارتباط شنیداری (Audio) هم از جنبه رسانه ای است که مترجم زبان اصلی یا خارجی را دریافت می کند و هم از منظر مهارت شنیداری است که مترجم آن را بکار می گیرد. در بحث ویژوال یا دیداری ، باز بحث رسانه تصویری مثل تلویزیون مطرح است که مترجم از طریق آن زبان خارجی را دریافت می کند و هم بحث تولید محصول نهایی به صورت دیداری یا تلویزیونی است.

نکته دیگر در مورد کامل بودن این معادل فارسی این است که  بعضی وقت ها مترجم صرفا ترجمه شنیداری انجام نمی دهد. در موارد متعدد مترجم صدای گوینده فیلم را می شنود اما از جلوه های بصری برای درک شنیداری و  ترجمه استفاده می کند. منظور این است که اگر اصطلاح ترجمه شنیداری صرف را انتخاب می کردیم ، در مورد ترجمه فیلم ها یا محتوای تصویری، اصطلاح « دیداری- شنیداری» کامل تر است.

اصطلاح  ترجمه سمعی – بصری چطور؟

اصطلاح ترجمه سمعی – بصری، کاملا عربی است. ترجمه دیداری – شنیداری اصطلاحی  فارسی است. ترجمه سمعی – بصری ، ترجمه ای است که با سمع و بصر سر و کار دارد. ما در زبان فارسی اصطلاحی به نام مهارت سمعی نداریم  اما مهارت شنیداری اصطلاحی بسیار رایج و جا افتاده است. وقتی اصطلاح ترجمه دیداری – شنیداری را بکار می گیریم یعنی حس شنوایی و بینایی مترجم (به عنوان فردی که زبان اصلی را دریافت و ترجمه می کند) درگیر  فرایند ترجمه می شود.

همچنین  مصرف کننده(بیننده یا شنونده)  محصول ترجمه مثل فیلم و سریال و مستند یا پادکست صوتی هم با حواس شنوایی و بینایی خود از محصولات ترجمه ، استفاده می کند. ترجمه سمعی – بصری از این نظر با ترجمه دیداری – شنیداری اشتراک دارد و تمرکز آن روی حواس شنوایی و بینایی است اما  چون این اصطلاح به زبان عربی است، برای فارسی زبانان توصیه نمی شود.

اصطلاح  ترجمه صوتی – تصویری چطور؟

وقتی صحبت از ترجمه صوتی- تصویری می شود دیگر تمرکز روی صوت و تصویر است. یعنی محتوای زبان اصلی از طریق صوت یا تصویر دریافت می شود. صوت و تصویر جلوه های بیرونی از دو حس شنوایی و بینایی هستند. ترجمه صوتی ، ترجمه ای است که منبع دریافت زبان اصلی از طریق صوت یا ابزار صوتی است . ترجمه تصویری یعنی ترجمه ای که منبع فایل ما تصویری و به صورت فیلم بوده است. در ترجمه صوتی- تصویری تمرکز روی نوع محصول است نه حس شنوایی یا بینایی!

ترجمه صوتی یعنی ترجمه رادیویی و برنامه ای که به صورت صوتی و رادیویی پخش شده بود .  اصطلاح امروزی  در بستر اینترنت برای  محصولات صوتی، پادکست می باشد.  در مقابل پادکست ها ، ترجمه هایی وجود دارند که  تصویری یا همان ترجمه های تلویزیونی هستند یعنی محصولاتی که به صورت فیلم دریافت می شوند.پس اصطلاح ترجمه صوتی – تصویری نمی تواند جامع و مانع باشد و به صورت مستقیم شامل روند ترجمه با استفاده از مهارت شنیداری  هم بشود.

بنابر این از بین سه اصطلاح ترجمه دیداری – شنیداری ، ترجمه سمعی – بصری و  ترجمه صوتی – تصویری بهترین معادل، ترجمه دیداری – شنیداری است چون به اصل فرایند این نوع ترجمه ها یعنی ترجمه زبان اصلی از طریق مهارت شنیداری اشاره می کند، احتمال استفاده از جلوه های بصری در ترجمه های شنیداری (در فیلم ها و سریال ها و سایر محصولات تصویری) را رد نمی کند و  از محصولات ترجمه   (مثل فیلم و سریال ) هم غافل نمی شود.

اصطلاح ترجمه شنیداری چطور؟

ترجمه شنیداری،در قلب هر سه اصطلاح فوق خودنمایی می کند. ترجمه شنیداری اصل و اساس ترجمه AVT است. مشکل اینجا است که اگر فقط صحبت از ترجمه شنیداری بکنیم، تمرکز ما صرفا روی آموزش فرایندهای ذهنی ترجمه با استفاده از مهارت شنیداری است. یعنی تمرکز ما صرفا روی دریافت زبان اصلی و ارائه متن ترجمه به زبان فارسی است. در اصطلاح ترجمه شنیداری ما اصلا کاری نداریم که با متن ترجمه شنیداری ما چه کار می خواهند بکنند.

ما متن را تحویل تهیه کننده برنامه می دهیم و بقیه کارها با او است. اینکه آیا می خواهد متن را زیر نویس کند یا دوبله کند یا هر کاری دیگری که انجام دهد ربطی به  مترجم ندارد اما در اصطلاح ترجمه دیداری – شنیداری، مترجم بخشی از تولید محصول نهایی است. چنین مترجمی به فنون زیرنویس گذاری آشنا است. چنین مترجمی  به صورت “چند مهارته” عمل می کند. برای همین لازم است توضیح بدهم که ترجمه شنیداری هرچند بخشی از ترجمه دیداری- شنیداری است اما تفاوت هایی با ان دارد.

 دانلود رایگان ترجمه  دیداری – شنیداری  استاد جلالی فر

در انتهای این مقاله قصد داریم هدیه ای را تقدیم شما کنیم. دانلود   اخبار انگلیسی بریتیش بی بی سی  همراه با متن پیاده شده انگلیسی و ترجمه فارسی. سطح زبان انگلیسی در این فایل ، بسیار پیشرفته است. همانطور که می دانید لهجه بریتیش یکی از دشوارترین لهجه ها در انگلیسی است که درک مطلب شنیداری را چالشی می کند. شما می توانید با دانلود رایگان این محصول نمونه ای از یک ترجمه دیداری- شنیداری حرفه ای بررسی کنید  و متن پیاده شده انگلیسی و ترجمه فارسی با اصل خبر و  گزارش  مطابقت دهید. به عنوان شروع کار ترجمه دیداری شنیداری می تواند بسیار انگیزه بخش باشد.